Συνέβη εκείνες τις ημέρες να καλέσουν τον Σωκράτη στο στούντιο της ΜΕΡΤ (Μεταμνημονιακής Ελληνικής Ραδιοφωνίας – Τηλεόρασης) για να συζητήσει με τον υπουργό παιδείας κ. Γαβρόγλου περί του τρόπου εισαγωγής στα πανεπιστήμια, της κατάργησης του μαθήματος των Λατινικών στη θεωρητική κατεύθυνση της Γ΄ Λυκείου και της εισαγωγής αντ᾿ αυτού του μαθήματος της Κοινωνιολογίας.

Αφού ο κ. υπουργός επιχειρηματολόγησε διά μακρών επί σχετικών θεμάτων όπως η πρωινή αφύπνιση και προσευχή, καθώς και η περιουσία της εκκλησίας, κατέληξε: «Πρέπει να καταλάβουμε όλοι μας ότι στα πανεπιστήμια πηγαίνουμε για να μορφωθούμε κι όχι για να βρούμε δουλειά».

«Οπότε», παρενέβη ο Σωκράτης, «αν αυτό συμβαίνει με τα πανεπιστήμια, πολύ περισσότερο πρέπει να συμβαίνει με το Λύκειο, το οποίο οφείλει να παρέχει γενική παιδεία».

«Παρακαλώ, να πέσουν οι τόνοι», είπε ο κ. Γαβρόγλους. «Σε απόλυτη συνέπεια και διαλεκτική αντίθεση μ’ αυτά που είπα προηγούμενα, αποφασίσαμε η Γ΄ Λυκείου να είναι προπαρασκευαστική της κατοπινής ειδίκευσης. Σε κάθε κατεύθυνση ο βασικός κορμός των διδασκομένων μαθημάτων θα συνίσταται σε τέσσερα μαθήματα».

«Μα», αντέτεινε ο Σωκράτης, «αυτό δεν αντιφάσκει με αυτό που είπατε προηγουμ-»

«Με ειδοποιούν από το κοντρόλ ότι δεν έχουμε χρόνο», εἰπε ο δημοσιογράφος της ΜΕΡΤ, «εντωμεταξύ δεν είπαμε τίποτα για τα Λατινικά».

Read the rest of this entry…

Κοινή διαπίστωση όλων των συναδέλφων μαθηματικών που έχουν επαρκή εμπειρία είναι ότι το γενικό επίπεδο των μαθητικών επιδόσεων (στη Μέση Εκπαίδευση, τουλάχιστον) έχει πέσει δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Ο μαθηματικός αναλφαβητισμός σαρώνει όλο και μεγαλύτερους πληθυσμούς στα ελληνικά σχολεία. Βιβλία και ασκήσεις παλαιότερων ετών περιέπεσαν σε αχρηστία, αφού το επίπεδο δυσκολίας είναι σχεδόν ασύμβατο με τις τρέχουσες μαθητικές δυνατότητες. Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι αδυνατούν να διδάξουν τα αντικείμενά τους, αφού βλέπουν κενά γνώσεων περισσότερα κι από τα …καθίσματα στα αμφιθέατρα. Το φαινόμενο είναι εντυπωσιακό, αν αναλογιστεί κανείς τα μέσα που βρίσκονται πλέον στην διάθεση καθενός και την προδήλως μεγαλύτερη ευστροφία των σημερινών παιδιών.

Read the rest of this entry…

Οι αλλαγές που μόλις ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας για τα Γυμνάσια συνοψίζονται στα εξής: Τα μαθήματα στο γυμνάσιο παρατείνονται κατά 2 περίπου εβδομάδες, έως τις 31 Μαΐου. Η σχολική χρονιά χωρίζεται σε δύο τετράμηνα (όπως στα Λύκεια) κι όχι σε τρία τρίμηνα. Οι γραπτές τελικές εξετάσεις περιορίζονται σε 4 μόνο μαθήματα (αντί του συνόλου): Νεοελληνική γλώσσα, Μαθηματικά, Φυσική, Ιστορία. Οι (όποιοι) μετεξεταστέοι θα μπορούν να έχουν εντατική ενισχυτική διδασκαλία το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουνίου και θα εξετάζονται επαναληπτικά κατά το τρίτο δεκαήμερο του Ιουνίου. Ας σημειωθεί η τρίωρη μείωση του εβδομαδιαίου προγράμματος αλλά και η πιλοτική εφαρμογή της περιγραφικής αξιολόγησης δίπλα στην αριθμητική. Τέλος, δημιουργήθηκαν επιτροπές που “θα εξορθολογίσουν την διδακτέα ύλη” σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα όλων των μαθημάτων, σε γυμνάσια και λύκεια.

Read the rest of this entry…

Γιά μιάν ἀκόμη φορά ὁ διαγωνισμός PISA γιά τίς δεξιότητες τῶν 15χρονων μαθητῶν σέ 65 χῶρες καί ἡ ποιοτική ἀνάλυση τοῦ ΟΟΣΑ γιά μιά δεκαετία (2003-2012) ἔστειλαν σῆμα κινδύνου γιά τή χώρα μας, μόνο πού δέν γνωρίζω κανέναν πού νά ἐνδιαφέρεται νά τό …λάβει.

Σύμφωνα μέ τά ἀποτελέσματα πού ἀνακοινώθηκαν ἕνας στούς τέσσερις Ἕλληνες μαθητές δέν εἶναι σέ θέση νά ἐντοπίζει πληροφορίες σέ ἕνα κείμενο, νά διενεργεῖ διαδικασίες ρουτίνας ἀκολουθώντας ὁδηγίες κτλ. Στόν διαγωνισμό τοῦ 2012 ἡ Ἑλλάδα βρέθηκε κοντά στόν πάτο, ἀφοῦ στήν κατανόηση κειμένου ἦταν στήν 39η θέση, ἐνῶ στά μαθηματικά καί στίς φυσικές ἐπιστῆμες ἦταν στήν 41η.
Δέν ξέρω ἄν αὐτές οἱ ἐπιδόσεις κάνουν περήφανους τούς ἰθύνοντες τῆς παιδείας μας καί τούς Ἕλληνες πολίτες, πάντως γιά ὅποιον παρακολουθεῖ τί συμβαίνει στήν Ἐκπαίδευση τῆς χώρας μας, δέν εἶναι ἔκπληξη. Μόνο ἕνας τυφλός δέν βλέπει τόν κατήφορο τῶν ἐκπαιδευτικῶν πραγμάτων, τά ὁποῖα ἀκολουθοῦν τίς κοινωνικές ἐξελίξεις: τήν ἀπουσία στούς μαθητές παντός κινήτρου γιά προσπάθεια, τήν διάλυση τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ κλίματος στίς τάξεις, τήν ἀπαξίωση τῆς γνώσης (καί τῆς ἀρετῆς), τήν κυριαρχία τῆς λογικῆς τῆς ἥσσονος προσπάθειας… Τό γεγονός ὅτι ὅλο καί πέφτει τό ἐπίπεδο τῶν παρεχόμενων γνώσεων καί δεξιοτήτων, ὅτι τά παλιότερα βιβλία θεωροῦνται μή προσβάσιμα, ὅτι ὁ λειτουργικός ἀναλφαβητισμός δέν εἶναι πιά ἐξαίρεση, δέν σκοτίζει καμμία ΟΛΜΕ, κανένα Ὑπουργεῖο. Ἡ πρώτη ἀσχολεῖται μέ τά μισθολογικά της, τό δεύτερο μέ τίς στατιστικές του ἀλχημεῖες, ποιός θά μιλήσει γιά ἐκεῖνο τό κομβικό “ὀρέγεσθαι ἰδεῖν” πού ἔχει ἐξαφανιστεῖ ἀπό τή χώρα;

Τα τελευταία 20 -25 χρόνια έχει παγιοποιηθεί ένα γραμματειακό είδος που το συναντάμε μόνο σε μαθητικά γραπτά και μάλιστα στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου: η Έκθεση ιδεών ή, όπως λέγεται τα τελευταία χρόνια, η Παραγωγή Λόγου. Το ιδιόμορφο αυτό είδος σταδιακά διαμόρφωσε τα δικά του χαρακτηριστικά μέσα στην εξεταστική αναγκαιότητα και στον κρίσιμο ρόλο που παίζει ο βαθμός στο μάθημα για την εισαγωγή του μαθητή στο Πανεπιστήμιο. Με τη συμβολή πολλών καθηγητών («εκθεσάδων» όπως λέγονται αγοραία) ο μαθητής έπρεπε να γράφει ήπια και ουδέτερα, πολιτικώς ορθά, να γράφει «όχι αυτά που πιστεύει, αλλά αυτά που πρέπει». Ως ένα βαθμό αυτό που συμβουλεύαν οι εν λόγω καθηγητές ήταν αποτελεσματικό. Σε έναν διορθωτή που το κεφάλι του είναι γεμάτο στερεότυπα πώς να υποστηρίξεις ότι οι αντιραστριστές ή οι υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων το έχουν παρακάνει; «Άσε, αυτά τα γράφεις για άλλη περίσταση. Όταν γράφεις εξετάσεις, κυνηγάς τον μέγιστο υψηλό βαθμό», λέει η φωνή του ρεαλισμού.

Read the rest of this entry…

     Δεν γνωρίζουμε πού θα καταλήξει τελικά (για φέτος τουλάχιστον – γιατί μακροπρόθεσμα βεβαίως μάλλον ξέρουμε) όλος αυτός ο θόρυβος που ξέσπασε γύρω από την τύχη του μαθήματος των Θρησκευτικών. Και δεν το γνωρίζουμε, επειδή ό,τι φάνηκε να καθιερώνεται με την πρώτη εγκύκλιο (που έδειχνε απολύτως καταδικαστική), μοιάζει να αμβλύνεται κάπως τώρα με την τελευταία, η οποία κάνει λόγο περί αλλοθρήσκων και αλλοδόξων, παρότι βεβαίως στην πραγματικότητα και αυτή κάθε άλλο παρά διευκρινίζει την κατάσταση. Και τούτο γιατί, εφόσον εξακολουθούν να ισχύουν τα περί δηλώσεως απαλλαγής από το μάθημα δίχως αιτιολόγηση – εξαιτίας αυτής της γνωστής γελοιότητας με τα …ευαίσθητα δεδομένα – το ποιος τελικά είναι αλλόθρησκος και αλλόδοξος και ποιος όχι, απλούστατα ΔΕΝ μπορεί να εξακριβωθεί! Κατά συνέπεια – και για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας – αν ισχύσει τελικά η εν λόγω δήλωση, είναι προφανές ότι θα μπορούν να την κάνουν όχι μόνο οι αλλόθρησκοι και αλλόδοξοι, αλλά ΟΛΟΙ ανεξαιρέτως! Εδώ φυσικά υπάρχει και ένα άλλο θέμα, το ότι και αυτή η εγκύκλιος είναι επίσης αντισυνταγματική (καθώς οποιαδήποτε μορφή προαιρετικής παρακολούθησης του μαθήματος των Θρησκευτικών είναι προφανές για όσους ξέρουν πέντε γράμματα ότι δεν παρερμηνεύει απλώς, όπως κατά κόρον λέγεται, αλλά καταστρατηγεί κατάφωρα το άρθρο 16), αυτό όμως είναι ένα ζήτημα που δεν θα το αναλύσουμε αυτή τη στιγμή…

Read the rest of this entry…

Γενικώς…άνθρακες

     Έγινε πριν από λίγες μέρες στην Αθήνα το 13^ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ, με τη συμμετοχή 505 εκλεγμένων αντιπροσώπων απ’ όλες τις ΕΛΜΕ της χώρας και με στόχους τη διαμόρφωση της συνδικαλιστικής πολιτικής της Ομοσπονδίας για την επόμενη διετία και την εκλογή νέου ΔΣ. Φυσικά μη φανταστείτε τίποτε ιδιαίτερο, καθώς στην ουσία είχαμε άλλη μια αναβίωση της όλης παρωδίας στην οποία έχει μετεξελιχτεί εδώ και καναδυό δεκαετίες το συνδικαλιστικό κίνημα, με τις γνωστές μπετόν αρμέ (μέσα στα κομματικά τους στεγανά) παρατάξεις να μεριμνώσι και να τυρβάζονται περί πολλά (αλλά πάντως όχι περί ων έστι χρεία), να διαφωνούν (ενώ ουσιαστικά μπορεί και να συμφωνούν) για λόγους κομματικής πειθαρχίας και γενικώς να αδυνατούν να χωρίσουν δυο γαϊδάρων άχυρα. Υπό τις συνθήκες αυτές, θα πρέπει να θεωρείται ακόμη και επιτυχία το τελικό κείμενο που υπερψηφίστηκε κατά πλειοψηφία ως απόφαση του Συνεδρίου (το καταψήφισαν ΔΑΚΕ και ΕΣΑΚ-ΔΕΕ), ένα κείμενο με πολλές μεν αδυναμίες, έλλειψη ιδεολογικής συνοχής, εμφανή σε κάποια σημεία «εκσυγχρονιστική» δυσοσμία, αλλά ωστόσο και κάποιες εύστοχες αναφορές στην άθλια πραγματικότητα της σύγχρονης εκπαίδευσης και στο περιεχόμενο της παρεχόμενης γνώσης. Ένα κείμενο με άλλα λόγια που χωρίς να αποτελεί κάτι σπουδαίο, ήταν ωστόσο αρκετά καλύτερο από αντίστοιχα του παρελθόντος.

Read the rest of this entry…

     Λίγες σκέψεις σήμερα γιὰ ἕνα ἀπὸ τὰ ἐπίμαχα ζητήματα τῶν ἡμερῶν, δηλαδὴ τὴ συζήτηση γιὰ τὸ ἄρθρο 16 καὶ τὴν προοπτική τῆς ἐν Ἑλλάδι ἵδρυσης ἰδιωτικῶν πανεπιστημίων. Προοπτικὴ βεβαίως, τὴν ὁποία καὶ ἐμεῖς ἀποκηρύσσουμε, ὄχι ὅμως τόσο πολὺ γιὰ τοὺς λόγους ποὺ συνή- θως προβάλλονται αὐτὲς τὶς ἡμέρες ἀπὸ τοὺς ἐπαγγελματίες τοῦ συνδικαλιστικοῦ μας Τζουράσικ Πὰρκ ἢ τοὺς κομματικοδίαιτους ἐκπροσώπους τοῦ κατ’ εὐφημισμὸν φοιτητικοῦ κινήματος…

     Τὸ πρόβλημα μὲ ἄλλα λόγια δὲν νομίζουμε ὅτι ἔγκειται τόσο στὸν συνταγματικὸ (ἐν μέρει) ἀποχαρακτηρισμὸ τῆς Παιδείας ἀπὸ δημόσια καὶ δωρεὰν ἢ στὸ ὅτι ἔτσι θὰ μποῦν ταξικοὶ φραγμοὶ στὸ ἀκαδημαϊκὸ ὅραμα τῶν νεοελλήνων.

Read the rest of this entry…

     Τώρα ποὺ σιγά – σιγὰ ἀρχίζει νὰ καταλαγιάζει ἡ σκόνη ποὺ σήκωσαν οἱ σεξουαλικὲς παρεκτροπὲς μέσα σὲ κάποια δημόσια σχολεῖα καὶ τὸ ὅλο θέμα ἤδη ἀκολουθεῖ τὴν ἐκ τῶν προτέρων γνωστὴ (καὶ φυσικὰ προκαθορισμένη ἀπὸ τοὺς ἀνερυθρίαστους ἀγύρτες τῆς τηλεοπτικῆς μας χωματερῆς) μοίρα τῆς στυμμένης καὶ πεταμένης λεμονόκουπας, ἦρθε φυσιολογικὰ ὁ καιρὸς νὰ ποῦμε καὶ ὁρισμένα πράγματα πραγματικὰ πλέον μὲ τὸ ὄνομά τους. Καμμία ἐννοεῖται διάθεση γιὰ βαθυστόχαστες ἀναλύσεις καὶ βαρύγδουπες προτάσεις περὶ τῆς ἀντιμετωπίσεως τοῦ προβλήματος. Κάποιες ἐπισημάνσεις μόνο θὰ καταθέσω ἐδῶ, κυρίως γιὰ ὅσους ἐπιμένουν ἀκόμη νὰ ἐκπλήσσονται ἢ καὶ νὰ ὀργίζονται μὲ φαινόμενα, ὅπως αὐτά. Γιατί στὴν πραγματικότητα, πρόκειται γιὰ ἀντιδράσεις τῶν ὁποίων ἡ αἰτία εἰλικρινά μοῦ διαφεύγει…

Read the rest of this entry…

      Προβλήματα σὲ σχέση μὲ τὴ διδακτική της Ἱστορίας

     Παρὰ τὸ ὅτι ἡ Ἱστορία ἀποτελεῖ μία συναρπαστικὴ ἐπιστήμη, ἡ μοίρα ποὺ τῆς ἐπιφύλαξε ἡ δημόσια ἐκπαίδευση σχεδὸν ἀπὸ καταβολῆς της, τὴν ἔχει ἀναγάγει σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ πλέον ἀμφιλεγόμενα διδακτικὰ ἀντικείμενα τοῦ ὡρολογίου προγράμματος.

Read the rest of this entry…

- Κύριε Γιανναρᾶ, ὡς ἄνθρωπος πού ὑπηρετήσατε ἐπί χρόνια τήν Παιδεία, ποιόν θεωρεῖτε πρώτιστο στόχο της καί πῶς πιστεύετε ὅτι θά μποροῦσε νά ἐπιτευχθεῖ; 

 - Τηλεγραφικὰ θὰ ἔλεγα ὅτι προσωπικὰ στόχο τῆς Παιδείας θὰ ἔβλεπα τήν καλλιέργεια τῆς ἑλληνικῆς ἰδιαιτερότητας στὸ ποσοστὸ ποὺ ἀποτελεῖ ποιότητα ζωῆς σήμερα. Δηλαδὴ οὔτε γιὰ λόγους ἱστορικούς, οὔτε γιὰ λόγους ἐθνικοὺς, οὔτε γιὰ ὁποιεσδήποτε ἄλλες ἰδεολογικὲς σκοπιμότητες, ἀλλὰ μόνο στὸ ποσοστὸ ποὺ ἀντιπροσωπεύει ἕνα θησαύρισμα ζωῆς ποὺ ἀξίζει νὰ ζήσει σήμερα ἕνας ἄνθρωπος καὶ ἑπομένως ἀξίζει νὰ παιδαγωγηθεῖ τὸ παιδὶ πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνση. Αὐτὸ ὡς στόχευση. Πρὶν ἀπὸ καθετί ἄλλο, νομίζω ὅτι σὲ πολιτικὸ ἐπίπεδο τὸ πρῶτο καὶ ἀπαραίτητο εἶναι νὰ δημιουργηθεῖ μία ὁμάδα μελέτης πολὺ σοβαρὴ καὶ ὅσο γίνεται ἀνιδιοτελής, ὄχι ἁπλῶς νὰ εἶναι τῆς κοινῆς ἀποδοχῆς τῶν κομμάτων ἀλλὰ νὰ εἶναι κατὰ τεκμήριο ἄνθρωποι ἱκανοί, ἔμπειροι καὶ ἀνιδιοτελεῖς. Μιά ὁμάδα πού θὰ καθήσει καὶ θὰ ξαναπιάσει τὸ πρόβλημα ἀπὸ τὴν ἀρχή. Γιατί ἤδη ἔχουν γίνει καθυστηρήσεις ποὺ πιὰ εἶναι ἀνεπίτρεπτες ἀκόμη καὶ σὲ πρακτικά, τεχνικὰ ζητήματα. Ἔχουμε κολλήσει σὲ μορφὲς καὶ σχήματα φθαρμένα πλέον τελείως, τὰ ὁποία δὲν ἔχουν καμμία ἀποτελεσματικότητα.

- Αὐτὸ ἀκούγεται ἀρκετὰ μακρινὸ ἀπὸ τοὺς διακηρυγμένους στόχους τῆς ἐκπαίδευσης καί τήν γνωστή ἑλλαδική πρακτική…

- Ναὶ, τὸ καίριο πρόβλημα εἶναι ποιὸς θὰ κάνει τὴν ἐπιλογὴ αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων, μὲ ποιὰ κριτήρια θὰ γίνει ἡ ἐπιτροπή. Ἔφτιαξε ἡ κυβέρνηση τῆς ΝΔ μία ἐπιτροπὴ 8 σοφῶν, ὑποτίθεται. Εἴδαμε ποιὰ ὀνόματα ἐπιλέχθηκαν, ποιὲς φθαρμένες ἀπόψεις ἐξετέθησαν καὶ πάλι, ἐκεῖ εἶναι τὸ πιὸ κρίσιμο καὶ δύσκολο σημεῖο.

- Νομίζετε ὅτι ὁ στόχος ποὺ διατυπώσατε εἶναι ρεαλιστικὸς στὶς σημερινὲς συνθῆκες; Ὑπάρχουν τὰ ἀπαραίτητα μέσα;

- Γί΄ αὐτὸ λέω ὅτι χρειάζεται μία ἐπιτελικὴ μεθόδευση. Ἂς ποῦμε, δὲν νομίζω ὅτι θὰ διαφωνήσει κανεὶς, ὅτι ἀκριβῶς στὶς σημερινὲς συνθῆκες τὰ πρωταρχικὰ ποὺ πρέπει νὰ ἐπιδιωχθοῦν εἶναι ἡ ἐκπαίδευση τῶν παιδιῶν σὲ γλώσσα καὶ σὲ κριτικὴ σκέψη. Αὐτὸ σὰν σύνθημα περνάει, τὸ καταλαβαίνουμε ὅλοι, τὸ θέλουμε ὅλοι. Τὸ πρόβλημα εἶναι πὼς θὰ γίνει αὐτό… Πὼς θὰ περιοριστεῖ αὐτὸς ὁ πελώριος ὄγκος πληροφοριῶν ποὺ παρέχεται στὴν ἐκπαίδευση, κάθε ἐκπαιδευτικὴ μεταρρύθμιση προσθέτει καὶ ἕνα ποσὸ πληροφοριῶν γιὰ νὰ «ἐκσυγχρονιστεῖ ἡ διδακτέα ὕλη», κι ἔτσι ἔχουμε φτάσει σὲ μία ὑδρωπικία, σὲ ἕναν πελώριο ὄγκο ποὺ εἶναι ἄχρηστος, γιατί τὸ παιδὶ σήμερα ἔχει μεγάλη ἄνεση νὰ βρεῖ τὴν πληροφορία ἂν θέλει μέσα ἀπὸ τὸ κομπιοῦτερ, τὸ πρόβλημα εἶναι νὰ ἐκπαιδευτεῖ πῶς θὰ κρίνει τὴν πληροφορία, πῶς θὰ τὴν συντάξει, κατατάξει καὶ ἀξιοποιήσει. Κι αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ γίνει, νομίζω, παρὰ μὲ μιάν ἄλλου τύπου διδασκαλία τῆς γλώσσας, μὲ ἄλλου τύπου διδασκαλία τῶν μαθηματικῶν. Καὶ τὸ εἶδος καὶ τὸν τρόπο τῆς διδασκαλίας ἐκείνης τῆς ὕλης ἀπὸ κάθε μάθημα ποὺ θὰ ἐπιτρέπει στὸ παιδὶ νὰ πατάει σ’ αὐτὴν καὶ νὰ μπορέσει, ὅταν θελήσει, νὰ πάει πιὸ πέρα. Σὲ ἕνα δεύτερο ἐπίπεδο νομίζω ὅτι πρέπει νὰ ἀντιμετωπισθοῦν κάποιες παράμετροι, ὅπως τὸ πῶς θὰ ἀποτοξινωθεῖ τὸ σχολειὸ ἀπὸ τὸν συνδικαλισμό, τὸ πῶς θὰ ξαναλειτουργήσει ἡ σχολικὴ κοινότητα. Προσωπικὰ θεωρῶ θεμελιῶδες ζήτημα δημοκρατίας στὰ σχολεῖα τὴν ὁμοιόμορφη ἐνδυμασία – ὄχι τὴ στολή. Τὴν ἐξάλειψη τῶν ταξικῶν διαφορῶν μέσα στὸ σχολεῖο. Ἴσως – εἶναι θέμα τῶν παιδαγωγῶν νὰ τὸ κρίνουν, ἐγὼ τὸ λέω μόνον ἐνδεικτικὰ – ὁ τρόπος τῆς γυμναστικῆς. Νομίζω εἶναι ἐνδεικτικὸ ἐκεῖνο ποὺ παλιὰ ὑπῆρχε κι ἀργότερα χλευάστηκε καὶ ἀπορρίφθηκε: οἱ ὁμοιόμορφες, συντονισμένες ἀσκήσεις, Νομίζω ὅτι αὐτὸς εἶναι ἕνας ἔμπρακτος, ἀσυνείδητος τρόπος αἴσθησης σωματικῆς μετοχῆς σὲ ἕνα κοινὸ ἔργο. Ἡ ἀξιοθρήνητη εἰκόνα τῶν παιδιῶν στὶς παρελάσεις, ὅπου δὲν μποροῦν νὰ βαδίσουν μαζί, δὲν εἶναι μία λεπτομέρεια, εἶναι ἡ ἀπουσία μίας αἴσθησης μετοχῆς.

- Μὲ δεδομένη τὴν κατάσταση τῆς ὅλης κοινωνίας, μπορεῖ, πιστεύετε, νὰ ἀναγεννηθεῖ ἡ Παιδεία ;

- Δὲν μπορῶ νὰ προβλέψω πῶς μπορεῖ νὰ γίνει ἀποδεκτὸ ἕνα τέτοιο ἐγχείρημα, ἐκεῖνο ποὺ μπορῶ νὰ πῶ, εἶναι ὅτι μία τέτοια ἀπόπειρα ριζοσπαστικῆς ἐκπαιδευτικῆς μεταρρύθμισης ἀποτελεῖ τὴν κατ’ ἐξοχὴν πολιτικὴ πρόκληση σήμερα, ἑπομένως καὶ τὸ πεδίο στὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ φανεῖ ἕνα πολιτικὸ ταλέντο. Ποῦ ἀλλοῦ μπορεῖ νὰ φανεῖ; Στὴν Οἰκονομία ὅπου ὅλα εἶναι προκαθορισμένα; Ἀκόμα καὶ στὴν ἐξωτερικὴ πολιτική, θὰ ἔλεγα. Ἡ Παιδεία εἶναι ἕνας χῶρος ὅπου μπορεῖ νὰ φανεῖ τὸ ἰδιαίτερο. Καὶ τὸ ἰδιαίτερο δὲν εἶναι νὰ ἔχει ἰδέες καὶ ἐμπνεύσεις, εἶναι ὁ τρόπος ἐπιτελικῆς δουλειᾶς, γιατί εἶναι πάρα πολλὰ τά προβλήματα. Θ’ ἀρχίσεις ἀπὸ τὶς Παιδαγωγικὲς Σχολὲς ποὺ χρόνια τώρα βρίσκονται σὲ διάλυση; Ἀκούγεται ἀφοριστικὸ ἀλλὰ ὅποιος ἔχει μίαν ἐπαφὴ μὲ αὐτὲς τὶς σχολὲς καταλαβαίνει ὅτι μιλῶ πάρα πολὺ συγκεκριμένα. Θ’ ἀρχίσεις λοιπὸν ἀπὸ κεῖ, θ’ ἀρχίσεις ἀπὸ τὸ ὑπάρχον ἐκπαιδευτικὸ προσωπικό, τὴν ἀξιολόγηση καὶ τὸν ἔλεγχό του; Μὲ τὴν ἐπιστροφὴ σὲ κάποιο εἶδος ἐπιθεώρησης – ἡ ὁποία σὲ καμμία περίπτωση δὲν πρέπει νὰ ἔχει σχέση μὲ τὸν θεσμὸ τῶν ἐπιθεωρητῶν τοῦ παρελθόντος – ἀλλὰ εἶναι συνάρτηση ἀναγκαία ὁ ἔλεγχος στὸ ἔργο τῆς Παιδείας. Δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρχει ἐκπαιδευτικὸ ἔργο ποὺ νὰ μὴν ἐλέγχεται καὶ νὰ μὴν ἀξιολογεῖται! Αὐτὰ εἶναι τὰ κατ’ ἐξοχὴν ἐπιτελικὰ προβλήματα ποὺ θέλουν ἰδιοφυΐα καὶ πάρα πολλὴ συστηματικὴ μελέτη καὶ σκέψη γιὰ τὸ ἀπὸ ποῦ θὰ ἀρχίσει κανείς.

- Πολὺς λόγος γίνεται σήμερα γιὰ τὰ ἰδιωτικὰ Πανεπιστήμια…

- Γιὰ μένα τὰ ἰδιωτικὰ Πανεπιστήμια, ἂν δὲν εἶναι ἐπιβεβλημένα, ποὺ μοιάζουν νὰ εἶναι δυστυχῶς, θὰ ἄξιζε νὰ προκαλέσουν ἕναν εὐρύτερο κοινωνικὸ προβληματισμό. Δηλαδὴ νὰ τεθεῖ τὸ ἐρώτημα «γιατί ὁ συνταγματικὸς νομοθέτης, ὄχι μόνο στὴν Ἑλλάδα ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες εὐρωπαϊκὲς χῶρες, ἐπέλεξε νὰ μπεῖ στὸ Σύνταγμα ὅτι τὴν εὐθύνη τῆς Ἀνωτάτης Παιδείας τὴν ἔχει τὸ κράτος;» Γιατί; Μία ἀπάντηση ποὺ ὑποθέτω, ἴσως νὰ μὴν εἶναι σωστή, ἀλλὰ νομίζω ὅτι ἐκφράζει τὴν θέληση μιᾶς κοινωνίας νὰ ἐκπαιδεύει ἡ ἴδια καὶ μὲ εὐθύνη της τὰ στελέχη της καὶ νὰ μὴν ἀναθέτει τὴν ἐκπαίδευσή τους στὸν ἰδιωτικὸ παράγοντα ποὺ ἐπηρρεάζεται ὁπωσδήποτε ἀπὸ τὸ κέρδος. Λέμε γιά ἰδιωτικὰ πανεπιστήμια… Στὴν Ἀθήνα ὑπάρχει ἕνα, μεταπτυχιακῶν σπουδῶν, καὶ τὸ ἔχει ἱδρύσει ὁ ΣΕΒ καὶ μετεκπαιδεύει ἀνθρώπους στὴν Διοίκηση Ἐπιχειρήσεων καὶ ἄλλα συναφῆ. Εἶναι ἀγγλόφωνο βέβαια, δὲν εἶναι τυχαῖο… Καὶ δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι καὶ τὰ δυὸ ἰδιωτικὰ τῆς Κύπρου ἀγγλόφωνα εἶναι. Εἶναι φυσικό, ὅταν τὸ ἴδιο τὸ πανεπιστήμιο σκοπεύει κατ’ ἀρχὴν στὴν χρησιμοθηρία, περισσότερο ἀπὸ τὸ δημόσιο, γιατί νὰ μὴν εἶναι στὴ γλῶσσα ποὺ εἶναι ἡ κατ΄ ἐξοχὴν χρήσιμη, εἰδικὰ στὸν χῶρο τῶν ἐπιχειρήσεων; Ἀλλὰ ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα γεννῶνται μεγάλα ἐρωτήματα. Ἐδῶ τὸ κράτος δὲν ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ ἐλέγξει στοιχειωδῶς τὴν Μέση καὶ τὴν στοιχειώδη ἰδιωτικὴ ἐκπαίδευση – ἄλλωστε σὲ κανέναν τομέα τοῦ κοινωνικοῦ βίου δὲν ἔχει ἐλεγκτικοὺς μηχανισμοὺς γόνιμους καὶ ἀποδοτικούς – γιατί θὰ ἔχει εἰδικὰ στὰ πανεπιστήμια; Ἐὰν βέβαια ἀφεθοῦμε στὴν θεωρία ὅτι τὸν ἔλεγχο θὰ τὸν ἀσκεῖ ἡ ἀγορά, τότε πιὰ εἶναι θέμα κοσμοθεωρητικῆς ἐπιλογῆς, πᾶμε ἀλλοῦ.

- Ὅσον ἀφορᾶ τὴν εἰσαγωγὴ στὰ ΑΕΙ;

- Μοιάζει νὰ ἔχει ὡριμάσει ἡ ἀπαίτηση νὰ ἀποσυνδεθεῖ ἡ ἐγκύκλια παιδεία ἀπὸ τὴν εἰσαγωγὴ στὰ Πανεπιστήμια. Ἂν διακρίνω καλά, αὐτὸ πιὰ εἶναι κοινὴ ἀπαίτηση: Νὰ μπορέσει νὰ ξαναλειτουργήσει ἡ ἐγκύκλια παιδεία αὐτόνομη καὶ ὡς αὐτοσκοπός. Ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα τὰ Πανεπιστήμια νὰ ἔχουν τὸ καθένα τὴν δική του μέθοδο καὶ δυνατότητα γιὰ τὴν ἐπιλογὴ τῶν φοιτητῶν καὶ τοῦ ἀριθμοῦ ποὺ μπορεῖ νὰ ἱκανοποιήσει μὲ τὶς διαδικασίες ποὺ θὰ ἐπιλέξει κάθε Σχολή.

- Νομίζω ὅτι ἡ ἐπιχειρηματολογία ὑπέρ τῶν ἰδιωτικῶν ΑΕΙ βασίζεται στὴν χαμηλὴ ἐκτίμηση ποὺ ἔχουμε γιὰ τὰ δημόσια, γιὰ τοὺς διδάσκοντες καὶ τὰ ἱδρύματα, τὸν τρόπο λειτουργίας τους, τὴν κατάχρηση τοῦ ἀσύλου…

- Νομίζω ὅτι αὐτὴ εἶναι μία πολὺ ρεαλιστικὴ πιστοποίηση. Αὐτὸς ὁ νόμος πλαίσιο ποὺ ἔγινε τὸ 1982 καὶ ἄλλαξε ὄντως ριζικὰ τὴν λειτουργία τῶν ΑΕΙ, εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἦταν ἀποτέλεσμα μιᾶς ἀνάγκης, προέκυψε δηλαδὴ μέσα ἀπὸ τὴν ἀνάγκη ἀνανέωσης τοῦ πρώην τρόπου λειτουργίας τους. Ἀλλὰ φοβοῦμαι ὅτι ἐνῷ ἔγινε ὡς «πλαίσιο», δηλαδὴ ὡς ἕνας τρόπος λειτουργίας ὑποκείμενος σὲ διαρκεῖς βελτιώσεις μέσα ἀπὸ τὴν πείρα καὶ τὶς δοκιμασίες, σχεδὸν παγιώθηκε καὶ δὲν ἀφέθηκε μὲ μίαν εὐλυγισία σὲ προσαρμογὲς ἀπαραίτητες. Τὸ δεύτερο καὶ κυριότερο εἶναι ὅτι αὐτὸς ὁ νόμος, ὁμολογημένα ἀργότερα ἀπὸ τοὺς συντάκτες του, ἔγινε μὲ στόχους καθαρὰ συνδικαλιστικούς. Καὶ τὸ μεγάλο σκάνδαλο ποὺ ἀλλοίωσε καὶ τὸν τρόπο λειτουργίας τῶν Πανεπιστημίων στὴν Ἑλλάδα εἶναι ὅτι εἰσήγαγε διευκολύνσεις στὴν εἴσοδο – ἐξέλιξη τῶν διδασκόντων, ὅσο καὶ στὴν ἐξέλιξη τῶν φοιτητῶν, οἱ ὁποῖες ὑποβάθμισαν τὰ ἑλληνικὰ Πανεπιστήμια μὲ τρόπο κυριολεκτικὰ δραματικό. Νὰ μὴν ἀρχίσω καὶ λέω παραδείγματα, εἶναι γνωστὸ τὸ πόσο ἔχει πέσει τὸ ἐπίπεδο τῆς στοιχειώδους κατάρτισης ἀνθρώπων ποὺ διδάσκουν σήμερα μὲ τίτλους ἀκαδημαϊκοὺς στὰ ἑλληνικὰ Πανεπιστήμια. Ἕνα τρίτο στοιχεῖο γιὰ τὸν νόμο αὐτὸν: Ἄφησε ἄθικτα κάποια νευραλγικὰ στοιχεῖα τῆς πανεπιστημιακῆς λειτουργίας, ὅπως εἶναι αὐτὸς ὁ ἀναχρονισμὸς τῆς διαδικασίας «παραδόσεις – ἐξετάσεις». Τὸ παιδὶ μπαίνει στὸ Πανεπιστήμιο καὶ δὲν εἰσάγεται σὲ ἕναν τρόπο δουλειᾶς, δὲν εἰσάγεται σὲ ἕναν τρόπο προσέγγισης τοῦ ἐρευνητικοῦ ἔργου. Παρακολουθεῖ παραδόσεις – ἂν θέλει – καὶ στὸ τέλος διαβάζει ἕναν προκαθορισμένο ἀριθμὸ σελίδων καὶ πάει νὰ δώσει ἐξετάσεις. Ἑπομένως θὰ πρέπει νὰ προσθέσω ἕνα ἀκόμη στοιχεῖο, αὐτὸ τὸ ἐπίσης ἐξοργιστικό, τὸ ἕνα καὶ ὑποχρεωτικὸ σύγγραμμα. Ἀντὶ νὰ ἐντάσσεται τὸ παιδὶ σὲ μία ὁμάδα ἐργασίας, μὲ ὑπεύθυνο καθηγητή, ὅπου θὰ ἐργάζεται μὲ βιβλιογραφία, μὲ ἐξεταστικὲς ὑποχρεώσεις σὲ ἑβδομαδιαία ἢ μηνιαία βάση (κι ὄχι 2-3 φορὲς τὸν χρόνο) καὶ νά μπαίνει σὲ ἕναν ρυθμὸ σπουδῆς, ὁ νόμος ἄφησε τελείως σὲ ἀναχρονιστικὸ πεδίο τὴν λειτουργία τῶν πανεπιστημίων, δίνοντας ἔμφαση στὸ ἂν οἱ φοιτητὲς θὰ μετέχουν στὶς πρυτανικὲς ἐκλογές, στὶς συνελεύσεις τῶν Τμημάτων, κτλ, δηλαδὴ σὲ ἐξουσίες, σὲ ἕνα παιχνίδι συνδικαλιστικῶν ἐξουσιῶν.

- Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ.