Του James Petras*

Η μεταμόρφωση των Χριστουγέννων από ιστορία μιας οικογένειας μεταναστών εργατών που διέφυγε την κρατική δίωξη αναζητώντας ασφάλεια και έλαβε υποστήριξη και αλληλεγγύη, στο μεγαλύτερο εμπορικό – καπιταλιστικό χρυσωρυχείο της χρονιάς, έχει μακρόπνοες πολιτικές συνέπειες.

H θεμελιώδης αλλαγή που χαλκεύτηκε από την άρχουσα τάξη στο κυνήγι του κέρδους ήταν να βγάλει την ιστορία του Χριστού από τα Χριστούγεννα και να μετατρέψει τις εβδομάδες πριν και μετά σε ένα όργιο κατανάλωσης. Με την υποκίνηση και τη βοήθεια «άθρησκων συμμάχων», η τάξη των καπιταλιστών πέτυχε να εξαλείψει κάθε αναφορά στην ιστορία των Χριστουγέννων, συμπεριλαμβανομένης της σκηνής της Γέννησης και των καλάντων που την μνημονεύουν, από δημόσιους χώρους. Το σημαντικό κοινωνικό μήνυμα των Χριστουγέννων αμβλύνεται από τους προαγωγούς της πολιτισμικής ετερότητας, που απαιτούν ίσο χρόνο για το «Χανουκά» (μια εβραϊκή αφήγηση που εορτάζει τον πόλεμο, την κατάκτηση και τη σφαγή των αποστατών εξελληνισμένων Εβραίων από τους παραδοσιακούς φονταμενταλιστές, γεγονός που δεν μνημονεύεται ούτε στην εβραϊκή Βίβλο) και το «Kwanzaa» (γιορτή που εφευρέθηκε τη δεκαετία του ‘60 από έναν μαύρο εθνικιστή που κήρυττε την «αυτοβοήθεια»). Στη θέση της ιστορίας των Χριστουγέννων μας δίνουν αναχρονιστικές νορμανδικές ιστορίες λατρείας δέντρων και διανομής δώρων από έναν παχύσαρκο μουσάτο δουλέμπορα που απασχολεί νάνους – σκλάβους. Αυτή έχει καταστεί η κυρίαρχη μυθολογία που καθοδηγεί τον καταναλωτιστή – κερδοσκόπο της παγκόσμιας εμποροκαπιταλιστικής αλυσίδας παραγωγής.
Με την πάροδο του χρόνου οι χριστουγεννιά-τικες εκπτώσεις έχουν γίνει το επίκεντρο της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Νέοι, ισχυροί τομείς του κεφαλαίου μπήκαν στο παιχνίδι. Το χρηματοδοτικό κεφάλαιο, ειδικά οι εταιρείες πιστωτικών καρτών που χρεώνουν τους πελάτες τοκογλυφικά επιτόκια πάνω από 20%, έγινε κομβικό και ο κύριος επωφελούμενος από την μεγάλη μεταμόρφωση των Χριστουγέννων. Η νέα, σύγχρονη, αποθρησκειοποιημένη και σχετικοποιημένη ιστορία τους επαναδιατύ-πωσε το όλο μήνυμα της γιορτής. Πρώτον έγινε μια γλωσσική εκτομή, το πρόθεμα άλλαξε. Το Christ-mas έγινε X-mas. Το σύμβολο Χ εξωπέταξε ό,τι συνιστούσε την αυθεντική αφήγηση και τις συνθήκες σχετικά με την εορτή για τη γέννηση του Ιησού.
Αφού σβήστηκαν οι αυθεντικές ταξικές απαρχές της ιστορίας των Χριστουγέννων και καταργήθηκε η σύγκρουση μεταξύ του απολυταρχικού κράτους και της κοινωνίας των πολιτών, η τάξη των καπιταλιστών εισήγαγε τα δικά της θεμέλια στην ιστορία: τό δέντρο των Xmas έγινε ο χώρος για τα καταναλωτικά δώρα, χώρος που έπρεπε να γεμίσει με καταναλωτικά αγαθά, η ημέρα απαιτεί την ευτυχισμένη οικογένεια να ανοίγει τα κουτιά της με τα δώρα που αγοράστηκαν με 20% επιτόκιο.
Η καθοδηγητική δύναμη πίσω από την κιβδηλεία είναι ένα επιτελείο από βιομηχάνους, χονδρέμπορους, λιανοπωλητές, αναλυτές αγοράς, διαφημιστές, συμβούλους, δημοσιολόγους, επενδυτές, εργοστασιάρχες που απασχολούν τεράστιες στρατιές χαμηλοαμοιβόμενων εργατών σε ασιατικά σκλαβοπάζαρα και υποαμοιβόμενων πωλητών σε τεράστια καταστήματα λιανικής. Οι χριστουγεννιάτικες εκπτώσεις είναι η μέγιστη ευκαιρία κέρδους της χρονιάς, η επιτυχία του εμπορικού καπιταλισμού παίζεται μεταξύ 30 Νοεμβρίου και 7 Ιανουαρίου. Το σύνολο καπιταλιστικό οικοδόμημα βασίζεται εκεί: βεβαιώνει πως οι ταξικές και φυλετικές ανισότητες και διαιρέσεις προσωρινά εξαφανίζονται, η παρέμβαση του αστυνομικού κράτους στην ιδιωτική ζωή ξεχνιέται και η κοινωνική αλληλεγγύη αντικαθίσταται από ένα όργιο ατομικού καταναλωτισμού. Τα ‘Xmas’ είναι η γιορτή της μαζικής κερδοσκοπίας, βασσμένη στην ευγνωμοσύνη των μαζών. Είναι η στιγμή που οι εκμηδενισμένοι εργάτες θα αγοράσουν επί πιστώσει εισαγόμενα αναθά από κατασκευαστές που επανεπένδυσαν σε περιοχές χαμηλών μεροκάματων: η ταξική συνείδηση αντικαθίσταται από τη συνείδηση της τιμής. Οι διαμαρτυρίες σε καταστήματα που εισάγουν από σκλαβοπάζαρα του Μπαν-γκλαντές (όπου οι εργάτες παίρνουν 25 $ τον μήνα) είναι κόντρα στο πνεύμα των Xmas. Αγοράστε, νιώστε λεύτεροι! Ώρα να ξεδώσετε!
Όλη η περίοδος των Xmas υπογραμμίζει το γεγονός ότι οι σχέσεις της αγοράς μεταξύ των μισθωτών εργαζόμενων και της οικονομικής ελίτ έχουν το προβάδισμα έναντι των παραγωγικών σχέσεων κεφαλαίου κι εργασίας. Στην «αγορά» ο αγώνας είναι μεταξύ καταναλωτών και εμπορευμάτων, υπό την εποπτεία του εμπορικού κεφαλαίου. Στη νέα ιστορία των Xmas το επίκεντρο είναι ο καταναλωτής και η αγορά είναι ο μεσάζων όλων των κοινωνικών σχέσεων. Η ιστορία του Χριστού έχει υποβιβαστεί στην περιφέρεια αν δεν έχει πλήρως εξαφανιστεί…

* Περιληπτική απόδοση άρθρου του Τ.Π.