Κυρίες και κύριοι,

Δεν πρόκειται να μακρυγορήσω, θα περιοριστώ σε μία πρόταση που, ως έντυπο αδέσμευτης γνώμης αλλά και αληθινής έγνοιας για τον τόπο μας, έχουμε καταθέσει προσφάτως. Αφορά την όντως ανάπτυξη, όχι δηλαδή αυτήν που θα υποβοηθήσει την λογιστική βελτίωση των μεγεθών της Θράκης αλλά την οικονομική και μορφωτική, δηλαδή την πλέον ουσιαστική. Κι αναφέρομαι στην ανάδειξη του βυζαντινού προσώπου της.

Γίνεται συχνά αναφορά στην πολυπόθητη ανάπτυξη του τουρισμού της Θράκης, μία πηγή εσόδων που θα έδινε διέξοδο στα αγροτικά, εμπορικά και βιομηχανικά αδιέξοδα του εργατικού δυναμικού. Το πρόβλημα όμως είναι ότι για να αποτελέσεις πόλο έλξης πρέπει πρωτίστως να είσαι  κ ά π ο ι ο ς. Τι μπορεί να πουλήσει σήμερα ο τόπος μας; Φυσικό κάλλος κι αρχαιότητες; Αυτά η υπόλοιπη Ελλάδα και σε μεγαλύτερη αφθονία τα διαθέτει και τις υποδομές έτοιμες τις έχει. Συνεδριακό – περιβαλλοντικό τουρισμό; Ώς έναν βαθμό ναι. Είναι όμως φανερό ότι δεν μπορεί κανείς να βασίσει πολλές ελπίδες εκεί, όταν ο τόπος παρουσιάζει την γνωστή ελεεινή εικόνα στις πόλεις και στην ύπαιθρο, τον πολεοδομικό χουλιγκανισμό που κατέστρεψε την αληθινή φυσιογνωμία του.

Ισχυριζόμαστε ότι μία ρεαλιστική διέξοδος από αυτό το σημείο είναι η ανάδειξη – ακόμα και η φιλοτέχνηση – του βυζαντινού προσώπου της Θράκης, ως ευρύτερης περιοχής της επί 11 αιώνες πρωτεύουσας του βυζαντινού πολιτισμού. Σήμερα που ο τομέας του πολιτισμικού τουρισμού αναζητά τους πιο απίθανους προορισμούς για μια γεύση εξωτικής κουλτούρας, όλος ο βυζαντινός κόσμος παραμένει σχεδόν στα αζήτητα, κυρίως επειδή η κοιτίδα του πλέον βρίσκεται υπό τουρκική κυριαρχία. Τι διαθέτει σχετικά ο τόπος μας; Πύθειο, Πλωτινούπολη, Διδυμότειχο, Φέρες, Τραϊανούπολη, Μαρώνεια, Κομοτηνή, Άβδηρα, Τόπειρος, Αναστασιούπολη, Μαξιμιανούπολη, Πάτερμα, Παπίκιο. Ένα ολόκληρο δίκτυο τόπων καί μνημείων που αν αναδειχθούν και γίνουν επισκέψιμα, μπορούν να συνδυαστούν με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών, ώστε να παίρνει ο επισκέπτης μία πολύ ικανοποιητική γεύση Βυζαντίου και βυζαντινής Θράκης. Άλλωστε κι αυτή η Πόλη είναι δίπλα, εύκολα πλέον προσβάσιμη – συνδυάσιμη για τον κάθε ενδιαφερόμενο.

Βεβαίως, μπορεί να αντιτείνει κανείς, ότι δεν έχουμε τις εκκλησίες της Καστοριάς ή της Θεσσαλονίκης, μοναστήρια σαν το Δαφνί ή του Αγιονόρους, ούτε οικισμούς ολόκληρους σαν τον Μυστρά ή τον Ανάβατο. Δεν έχει μεγάλη σημασία. Υπάρχει η Κοσμοσώτειρα ως σύμβολο, η μοναστική πολιτεία του Παπικίου, οι θαμμένες πόλεις σαν την Αναστασιούπολη ή την Μαξιμιανούπολη. Το γενικό κλίμα μπορεί να φτιαχτεί. Δύο βασικά εργαλεία πρέπει να κινητοποιηθούν, κατά τη γνώμη μας. Πρώτον η δημιουργούμενη Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων που ιδρύεται στην Αλεξανδρούπολη. Να πιέσουμε όσο μπορούμε ώστε να στελεχωθεί και να χρηματοδοτηθεί επειγόντως και γενναιόδωρα, εξαιρούμενη από τον γενικό κανόνα της μιζέριας που αφορά το σύνολο της χώρας. Με τους σημερινούς ρυθμούς η ανάδειξη των προαναφερθέντων τόπων θα χρειαστεί περίοδο ίση με την διάρκεια της ζωής του ίδιου του …Βυζαντίου. Και δεύτερον το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο. Είναι αυτό που μπορεί να δώσει και μία μορφωτική παράμετρο στο σχέδιο, αν αποκτήσει έναν προσανατολισμό προς τις βυζαντινές σπουδές. Οι σχολές ήδη υπάρχουν (Ιστορίας-Εθνολογίας, Φιλολογίας, Παρευξεινίων…), η κατεύθυνση χρειάζεται. Έτσι και ο συνεδριακός τουρισμός θα μπορούσε να ενισχυθεί αλλά κι αυτή η απαράδεκτη κατάσταση της συνεχούς αναφοράς σε βυζαντινολόγους – αυθεντίες του εξωτερικού θα μπορούσε κάποτε να μετριαστεί. Ο λογότυπος, άλλωστε, του Δημοκριτείου, που είναι με βυζαντινότροπους χαρακτήρες, κάτι τέτοιο δεν υπαινίσσεται;

Πολλά περισσότερα θα μπορούσε να προσθέσει κανείς. Την δυνατότητα ίδρυσης Βυζαντινού Μουσείου στην Κομοτηνή, αξιοποιώντας τη δωρεά Παπανικολάου. Την διαθέσιμη εμπειρία του Ινστιτούτου Πολιτιστικής κι Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας στην Ξάνθη σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες. Την ίδρυση συλλόγων αναβίωσης βυζαντινών εθίμων υπό μορφή δρώμενων – happenings. Την προώθηση του τουρισμού από την Ανατολική Ευρώπη (στον οποίο ούτως ή άλλως αποβλέπουμε) δια της προβολής του κοινού μας πολιτισμικού προγόνου. Τα ευνόητα οφέλη για την εθνική θωράκιση της Θράκης. Το μορφωτικό κέρδος από την αναδίφηση του παρελθόντος μας. Ίσως υπάρχουν άλλοι, καταλληλότεροι από μας που θα μπορούσαν να πάνε παραπέρα την γενική αυτή ιδέα. Την υλοποίησή της όμως πρέπει –εφόσον συμφωνούν– να την αναλάβουν πρόσωπα της κεντρικής πολιτικής σκηνής του τόπου. Πιστεύουμε ότι προτείνουμε ένα όραμα απολύτως εφικτό και θεωρούμε κάθε κριτική  ευπρόσδεκτη. Ευχαριστώ.

 

(Πρόταση του Κώστα Καραΐσκου στο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών, Αλεξανδρούπολη, Αύγουστος 2003)