Στὶς 9-11 Δεκεμβρίου διοργανώθηκε στὴν Ἀθήνα ἀπὸ τὸ Διδασκαλεῖο Ξένων Γλωσσῶν τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν διεθνὲς συνέδριο μὲ θέμα «Ἡ γλῶσσα σὲ ἕναν κόσμο ποὺ ἀλλάζει». Στὸ συνέδριο παρουσιάστηκαν γλωσσικά, ἐκπαιδευτικὰ καὶ κοινωνικὰ θέματα ποὺ ἀντανακλοῦν τὶς πολλαπλὲς χρήσεις τῆς γλώσσας στὸ σύγχρονο κόσμο. Δὲν ἔλειψαν καὶ οἱ εἰσηγήσεις ποὺ ἀφοροῦσαν θέματα μειονοτήτων καὶ διαπολιτισμικῆς ἀγωγῆς.
    Ὁ ἐκπαιδευτικὸς καὶ ὑποψήφιος διδάκτορας τοῦ ΑΠΘ Κάρολος Γεροβασιλείου ἔκανε εἰσήγηση μὲ θέμα «Στάσεις τῶν πομακόφωνων τῆς ὀρεινῆς Ξάνθης ἀναφορικὰ μὲ τὴν πιθανότητα εἰσαγωγῆς τῆς πομακικῆς γλώσσας στὴ μειονοτικὴ σχολικὴ ἐκπαίδευση». Μελετώντας τὶς γλωσσικὲς στάσεις τῶν πομακόφωνων κατοίκων τῆς ὀρεινῆς περιοχῆς τοῦ νομοῦ Ξάνθης ἀπέναντι στὴ μητρική τους γλῶσσα ἀλλὰ καὶ ἀπέναντι στὴν ἑλληνικὴ καὶ στὴν τουρκικὴ ὁ Κ. Γεροβασιλείου πῆρε συνεντεύξεις ἀπὸ κατοίκους στὸ χωριὸ Κένταυρος, ὅπου ὑπηρέτησε ἐπὶ μία πενταετία ὡς δάσκαλος. Παραθέτουμε ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν εἰσήγησή του:
 «Ἡ πομακικὴ γλῶσσα, ἀποκλεισμένη ἀπὸ τὴν ἐκπαίδευση καὶ ἀπὸ κάθε ἐπίσημη (κρατικὴ καὶ μή) δραστηριότητα, προφορικὴ καὶ μὴ τυποποιημένη, εὑρισκόμενη σὲ καθεστὼς διωγμοῦ ἀπὸ τὴν τουρκόφιλη ἡγεσία τῆς μουσουλμανικῆς μειονότητας ἦταν ἀναμενόμενο ὅτι δὲν θὰ μποροῦσε νὰ συγκεντρώσει πολλὲς θετικὲς γνωμοδοτήσεις ὡς πρὸς τὴν πιθανότητα ἔνταξής της στὸ μειονοτικὸ σχολικὸ σύστημα. Ὅπως ἀκριβῶς καὶ οἱ ἀρνητικὲς ἀξιολογήσεις, ἡ ἐπιχειρηματολογία τῆς ἀπόρριψης ἐπικεντρώνεται σὲ δυὸ βασικὰ σημεῖα: στὴν ἔλλειψη χρησιμότητας καὶ στὴν ἔλλειψη γραφῆς. Ὅμως οἱ πιὸ πολλοὶ ἐγκρίνουν (ἔστω καὶ ἂν ἀρχικὰ τὸ ἀπέρριπταν) τὴ χρησιμοποίηση τῶν πομακικῶν ἀπὸ τοὺς δασκάλους τοῦ ἑλληνόφωνου καὶ τοῦ τουρκόφωνου προγράμματος. Πιστεύουν τελικὰ ὅτι μπορεῖ πιθανὸν νὰ βοηθήσει στὴν καλύτερη ἐκμάθηση τῆς ἑλληνικῆς καὶ τῆς τουρκικῆς γλώσσας, εἰδικὰ στὶς πρῶτες τάξεις τοῦ δημοτικοῦ σχολείου, ἀφοῦ τὰ παιδιὰ ξέρουν μόνο πομακικά. Τὰ μαθήματα θὰ γίνονται κατανοητὰ καὶ οἱ μικροὶ μαθητὲς θὰ ἐπιτύχουν ὑψηλότερους ρυθμοὺς μάθησης. Πιὸ θετικὲς ἐμφανίζονται στὸ ζήτημα αὐτὸ οἱ σχολικὲς ἡλικίες ποὺ βιώνουν ἔντονα καὶ σύγχρονα τὸ πρόβλημα». Κλείνοντας τὴν εἰσήγησή του ὁ Κ. Γεροβασιλείου σημειώνει πώς, ἂν καὶ ἡ πομακικὴ γλωσσικὴ κοινότητα φαίνεται νὰ ἀντιτίθεται στὴν ἰδέα εἰσαγωγῆς τῆς πομακικῆς στὸ σχολεῖο, «ἡ πιθανὴ αὔξηση τοῦ οἰκονομικοῦ καὶ κοινωνικοῦ κύρους τῆς πομακικῆς καθὼς καὶ τῆς χρησιμότητάς της σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν τυποποίησή της μᾶλλον θὰ ἄλλαζε αὐτὴ τὴν ἀρνητικὴ στάση».
   Στὸ ἴδιο συνέδριο οἱ Τζεμαλὴ Μηλιαζὴμ καὶ Ν. Κόκκας μίλησαν μὲ θέμα «Ἡ συνύπαρξη γλωσσικῶν ὁμάδων στὴ Θράκη καὶ ὁ ρόλος τῆς ἐκπαίδευσης στὴ διαπολιτισμικὴ ἐπικοινωνία». Στὴν εἰσήγηση ἐξετάστηκαν οἱ κοινωνικὲς καὶ ἐκπαιδευτικὲς διαστάσεις τῆς γλωσσικῆς συνύπαρξης στὴ Θράκη, οἱ δυσκολίες ἀλλὰ καὶ οἱ δυναμικὲς ποὺ ἀναπτύσσονται. Διερευνήθηκαν οἱ χῶροι ὅπου ἐκδηλώνεται ἡ διαπολιτισμικὴ / διαγλωσσικὴ ἐπικοινωνία καὶ περιγράφηκαν οἱ γλωσσικὲς ὁμάδες ποὺ συνυπάρχουν, μὲ ἀναφορὰ στὸ θεσμικὸ πλαίσιο, ἰδιαίτερα σὲ σχέση μὲ τὴν ἔνταξη  στὴν ἐκπαιδευτικὴ διαδικασία. Ἔμφαση δόθηκε στὶς μαθησιακὲς δυσκολίες ποὺ παρουσιάζουν οἱ δίγλωσσοι ἢ τρίγλωσσοι μαθητὲς καὶ στοὺς τρόπους ποὺ τὶς ξεπερνοῦν. Οἱ Τ. Μηλιαζὴμ καὶ Ν. Κόκκας τόνισαν ὅτι  οἱ ὑπάρχουσες πληθυσμιακὲς ὁμάδες στὴ Θράκη, μὲ τὸ δικό της ἡ κάθε μία πολιτισμικὸ καὶ γλωσσικὸ σύστημα ἀναφορᾶς, διαμόρφωσαν συγκεκριμένους τρόπους ἐπικοινωνίας μεταξὺ τους καί, παρὰ τὶς ὅποιες διαφορές, ἦταν πάντοτε ἔντονη σὲ ὅλους ἡ αἴσθηση τῆς κοινότητας.   Εἰδικότερα, ἡ ἁρμονικὴ συνύπαρξη χριστιανῶν καὶ μουσουλμάνων ἀποτυπώνεται μέσα ἀπὸ μία γλωσσικὴ ἐπικοινωνία ποὺ βασίζεται στὴν ἀλληλοαποδοχὴ καὶ τὴν ὑπέρβαση τῆς ἑτερότητας. Οἱ μουσουλμάνοι τῆς Δυτικῆς Θράκης (Τουρκογενεῖς-Πομάκοι-Ρωμά) δὲν θὰ πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζονται  ὡς μία ὁμοιογενὴς ὁμάδα μὲ ἑνιαῖα ἐθνοτικὰ ἀντανακλαστικά.  Ὁ αὐτοπροσδιορισμὸς τους περνάει συχνὰ μέσα ἀπὸ τὶς συμπληγάδες θεσμικῶν ἢ ἐξωγενῶν παρεμβάσεων τόσο στὸ ἐπίπεδό τῆς θρησκείας, ὅσο καὶ στὸ ἐπίπεδο τῆς γλώσσας καὶ τῆς κουλτούρας. Γιὰ τὴν δημόσια ἐκπαίδευση οἱ εἰσηγητὲς ἀνέφεραν πὼς ἀποτελεῖ γιὰ τὶς γλωσσικὲς ὁμάδες τῆς Θράκης μέσον διαπολιτισμικῆς ἐπικοινωνίας καὶ καλλιέργειας τοῦ ἀμοιβαίου σεβασμοῦ τῆς ἑτερότητας. Ἡ ἑτερότητα αὐτὴ ἀναδεικνύεται ἀπὸ ἀντικειμενικὸ ἐπικοινωνιακὸ κώλυμα σὲ συγκριτικὸ πολιτισμικὸ πλεονέκτημα. Ὅμως, τὸ μειονοτικὸ σχολεῖο ἀναφορικὰ μὲ τοὺς μουσουλμάνους, ἀποδεικνύεται στὴν πράξη ἀναποτελεσματικὸ τόσο ὡς πρὸς τὴν ἐκμάθηση τῶν μητρικῶν γλωσσῶν τῶν μουσουλμάνων ὅσο καὶ ὡς πρὸς τὴν διδασκαλία τῆς ἑλληνικῆς. Συνέπεια τοῦ γεγονότος αὐτοῦ εἶναι οἱ μαθησιακὲς δυσκολίες ἀλλὰ καὶ ἡ ἀναπαραγωγὴ συγκεκριμένων γλωσσικῶν στάσεων, ὅπως ἡ αὐτο-ὑποβάθμιση τῆς μητρικῆς γλώσσας στὴν περίπτωση τῶν Πομάκων καὶ τῶν Ρωμὰ καὶ ἡ πολλαπλὴ λειτουργία τῆς μητρικῆς γλώσσας σὲ διαφορετικὰ συμφραζόμενα.