Διακόσια χρόνια φέτος ἀπό τήν ἑλληνική Ἐπανάσταση, ἑκατό χρόνια πέρυσι ἀπό τήν ἀπελευθέρωση τῆς Θράκης καί τήν συνακόλουθη ἐνσωμάτωση τοῦ νοτιοδυτικοῦ της τμήματος στόν ἐθνικό κορμό. Δύο ἐπέτειοι σπουδαῖες – ἡ πρώτη μάλιστα παγκοσμίου σημασίας – πού ἀμφότερες (σχεδόν) πέρασαν χωρίς νά τό ἀντιληφθεῖ κανένας.

Βεβαίως ἡ πρώτη δικαιολογία εἶναι τά μέτρα κατά τῆς τρέχουσας «πανδημίας» πού ἐκ τῶν πραγμάτων ἀκύρωσαν μεταξύ τόσων ἄλλων καί κάθε πανηγυρική ἐκδήλωση. Μία δεύτερη, ἐξίσου εὔλογη, αἰτία εἶναι τό ἐθνομηδενιστικό προφίλ τῆς πλειοψηφίας ὅσων ἀνέλαβαν (μέ ἀνάθεση ἀπό τήν τελοσπάντων πολιτική ἡγεσία) νά βγάλουν τήν ὑποχρέωση τῶν ἐπετειακῶν διοργανώσεων. Πράγματι, δέν εἶναι εὔκολο σέ ἕναν ἄθεο νά γράψει …ἀπολυτίκια ἁγίων καί τελικά ὁ κορωνοϊός μᾶλλον ἔκατσε γάντι σέ ὁρισμένους. Μιά τρίτη πρόφαση εἶναι αὐτή τῆς οἰκονομικῆς στενότητας πού δέν ἐπέτρεψε τίς κρατικές σπατάλες πού συνήθως καλύπτουν τήν ἀπουσία ἀληθινοῦ ἐνδιαφέροντος ἀπό πλευρᾶς κυβερνώντων. Τέλος, δέν ἦταν λίγοι ὅσοι, βολεμένοι στίς παρυφές τῆς ἐξουσίας, «ἀνησυχοῦσαν» γιά τήν ἐθνικιστική τροπή πού θά μποροῦσαν ἐνδεχομένως νά πάρουν οἱ ἑορτασμοί, πυροδοτώντας ἕνα κλῖμα «σωβινισμοῦ» ἀνεπίτρεπτου γιά ἕναν πληθυσμό ἀναλώσιμο.

Ὅλα τά ἀνωτέρω δέν εἶναι ἄμοιρα ἀλήθειας, ὅμως ἡ τελευταία δέν ἐξαντλεῖται καί σ΄ αὐτά. Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖον ἡ κοινωνία ἀντιπαρῆλθε μιά τέτοια προσβολή τῆς ἱστορικῆς της μνήμης, γιατί περί αὐτοῦ ἐπρόκειτο, δείχνει ἀπό μία ἄλλη ὀπτική γωνία τήν συλλογική μας παρακμή. Ἕνας λαός μέ διαρκῶς μειούμενη αὐτογνωσία νιώθει ὁλοένα καί πιό ἀποξενωμένος ἀπό ἕνα παρελθόν πού τό ἀντιμετωπίζει μέ ἀδιαφορία. Τό μετανεωτερικό αἴσθημα πώς κάθε ἄνθρωπος εἶναι νησί, πώς τό ὅποιο χθές εἶναι μιά ποσότητα χαμένου/ἀδιάφορου χρόνου, πώς ὅλες οἱ συλλογικότητες εἶναι πλαστογραφίες καί ὅλες οἱ ταυτότητες εἶναι ἐναλλάξιμες, δέν ἀφήνει περιθώρια ἐνδιαφέροντος, πόσο μᾶλλον κατάδυσης στό συλλογικό παρελθόν. Ὁ ὀρυμαγδός τοῦ φανταχτεροῦ τίποτε ἀνά πάσα στιγμή στήν καθημερινότητα σκεπάζει κάθε ἠχώ τῆς προγονικῆς ρίζας καί ἡ ὅποια ἀναφορά σ΄ αὐτήν φαντάζει γιά τόν μέσο ἄνθρωπο ὡς μιά ἀναχρονιστική συνήθεια πού ὁρισμένοι (ἐπαγγελματίες ἤ περίεργοι) ἐπιμένουν νά τήν διατηροῦν. Πόσο μᾶλλον ὅταν αὐτή ἡ καθημερινότητα ἔχει πλημμυρίσει ἀπό προβλήματα χρόνια καί ἄλυτα: φτώχεια, ἀνεργία, χρέη, διάλυση προσωπικῶν σχέσεων… Καί κυρίως ἔλλειψη μόρφωσης.

Ἀρεσκόμαστε νά ἐντοπίζουμε τά προβλήματα βασικά στόν χῶρο τῆς οἰκονομίας, ἐνῶ γιά τόν τομέα τῆς παιδείας ἔχουμε ἀφήσει τά πάντα στόν αὐτόματο πιλότο: τηλεόραση, Διαδίκτυο καί κρατική «ἐκπαίδευση». Ἀναρωτιέμαι πόσες γενιές πρέπει ἀκόμα νά καταστραφοῦν ἀπό αὐτό τό ἐγκληματικό σύστημα παρεχόμενης ἀμάθειας πρίν ἀποφασίσει κάποιος στή χώρα νά κάνει κάτι – πέρα ἀπό τό νά μοιρολογεῖ. Βεβαίως τό σχολεῖο δέν ἔχει τόν μοναδικό ρόλο πού εἶχε κάποτε στήν διαμόρφωση τῶν πολιτῶν, ὅμως ἐξακολουθεῖ νά ἔχει κομβική σημασία. Εἶναι προφανές ὅτι κανένας φορέας δέν ἤλεγξε συστηματικά ποτέ τά σχολικά ἐγχειρίδια, τά προγράμματα σπουδῶν, τίς ὑπουργικές ἀποφάσεις, τό πνεῦμα πού διέπει ὅλα αὐτά, γιατί ἄν τό εἶχε κάνει ἀποκλείεται νά μήν ἔφριττε μέ τήν ὀργανωμένη, πολύχρονη ἀπόπειρα ψυχοπνευματικῆς διάλυσης τῶν Ἑλλήνων ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων. Ποιοί Ἕλληνες καλοῦνται νά ἑορτάσουν καί νά τιμήσουν τήν ἐθνική Παλιγγενεσία, ἔχουμε ἀναρωτηθεῖ τί συνείδηση, πνεῦμα καί ἦθος σμιλεύει ἕνα σχολεῖο ὀργανωμένο μέ μοναδικό ὁδηγό τήν τυφλή ὑπακοή στίς ντιρεκτίβες τῶν διεθνῶν ὀργανισμῶν καί στήν πολιτική ὀρθότητα; Τό πρόβλημα δέν εἶναι μόνον ἡ ἄγνοια τῆς Ἱστορίας, ἡ γλωσσική ἔνδεια, ὁ μαθηματικός ἀναλφαβητισμός ἀλλά μέσα ἀπό τήν ἀπαξίωση τῆς γνώσης ἡ μαζική παραγωγή ἀτόμων πού δέν θά ἔχουν κανένα ἕρμα, καμμία μόρφωση, κανένα αἴσθημα τοῦ συνανήκειν. Κάποτε μεμφόμασταν τό σύστημα ἐπειδή δέν παρήγαγε πολίτες ἀλλά καταναλωτές. Σήμερα οὔτε αὐτό ἰσχύει, τό καλούπι δέν εἶναι γιά καταναλωτές ἀλλά γιά καταναλώσιμες μονάδες μιᾶς ἀνθρώπινης ἀγέλης. Ἄς δοῦμε γύρω μας κι ἔξω ἀπό τόν μικρόκοσμό μας, οἱ ἑορτασμοί κι ἄν γίνονταν, ποιό μέρος τῆς κοινωνίας θά ἀφοροῦσαν καί – ἀκόμη περισσότερο – πόσο οὐσιαστικοί θά ἦταν; Πόσο θά ξέφευγαν ἀπό τό ἰδεολογικό πεδίο καί θά ἄγγιζαν τόν μέσο Ἕλληνα;

Μετά τήν Μικρασιατική Καταστροφή – ματαιωμένη ἐπέτειος καί τότε ἑνός αἰώνα ἀπό τήν ἑλληνική Ἐπανάσταση! – χρειάστηκε ἡ ἐπέμβαση κάποιων στρατιωτικῶν πού ἀνέλαβαν νά σώσουν τήν πατρίδα ἀκόμα καί μέ τό ζόρι, ὅπως ἔλεγε ὁ Πλαστήρας. Σήμερα, μετά τήν Μικροελλαδική Καταστροφή τῆς τελευταίας ἰδίως δεκαετίας, χρειάζεται ἡ ἐπέμβαση τῶν λογίων γιά νά σωθεῖ ἡ πατρίδα πού σύν τῶ χρόνῳ καταντᾶ ἀγνώριστη. Καί ὁ παραλληλισμός αὐτός δέν ἐμπεριέχει τήν παραμικρή ὑπερβολή!

(“NEA ΕΥΘΥΝΗ”, Δεκέμβριος 2021)