Καθώς ἡ οἰκονομία τῆς Κίνας συνεχίζει νά ἀναπτύσσεται μέ ἰλιγγιώδεις ρυθμούς, δέν παύει νά ἔχει καί σοβαρά προβλήματα γιά λύση. Κάποια σχετίζονται μέ τό ἐσωτερικό της μέτωπο, ὅπως ἡ ἰσόρροπη ἀνάπτυξη καί ἡ περιφερειακή της συνοχή. Ἄλλα ὅμως (καί τά σημαντικότερα) σχετίζονται μέ τό παλιό πρόβλημα τῆς χώρας, τήν ἀδυναμία ἀντιμετώπισης τῶν ἐπιθετικῶν Ἀγγλοσαξώνων, γιά μιά ἀκόμη φορά στήν ἱστορία της.

Τό ζήτημα τῆς ἀνάπτυξης παραμένει ὡς εἶχε καί τούς 2 προηγούμενους αἰῶνες: τό ἐμπορικό ἄνοιγμα τῆς χώρας στόν κόσμο φέρνει τόν πλοῦτο στά παράλια καί ἀφήνει τό ἐσωτερικό τῆς χώρας στήν ὑπανάπτυξη καί τή φτώχεια. Κι ὅταν λέμε ἐσωτερικό ἐννοοῦμε σέ ἀπόσταση ἀπό 100 μέχρι καί 1000 μίλια δυτικά! Ἔτσι, τό 80% τῶν Κινέζων σήμερα ἔχουν εἰσοδήματα κάτω ἀπό τῆς …Βολιβίας! Ἄλλωστε τίς διαφορές αὐτές ἐκμεταλλεύτηκε καί ὁ Μάο μέ τήν Μεγάλη Πορεία πρός τό ἐσωτερικό ὅπου συγκρότησε τόν στρατό μέ τόν ὁποῖον κατέκτησε τά παράλια καί τελικά ἕνωσε μά καί ἀπομόνωσε τήν Κίνα στή φτώχεια της. Τό πρόβλημα δέν σχετίζεται μόνο μέ τήν κοινωνική δικαιοσύνη ἀλλά καί μέ τήν καταναλωτική ἀδυναμία τοῦ ντόπιου πληθυσμοῦ, πού συνεπάγεται τήν ἐξάρτηση τῆς Κίνας ἀπό τίς ἐξαγωγές. Καθώς εἰσάγει πρῶτες ὕλες καί παράγει πολύ περισσότερα ἀπ’ ὅσα ἡ ἴδια μπορεῖ νά καταναλώσει, εἶναι ἀπολύτως ἐξαρτημένη ἀπό τήν διεθνή ζήτηση. Κάπως ἔτσι προῆλθαν καί οἱ τεράστιες ἐπενδύσεις της στίς ΗΠΑ καί ἀλλοῦ, γιά τήν ἐνίσχυση τῆς καταναλωτικῆς εὐχέρειας τῶν εἰσαγωγέων.

Τό ζήτημα τῆς ἐσωτερικῆς συνοχῆς ἀπαιτεῖ διατήρηση τοῦ ἐλέγχου στίς περιφερειακές πολιτεῖες της. Καθώς ἡ ἱστορική Κίνα τῶν Χάν βρίσκεται στό κέντρο καί πρός ἀνατολάς, ἡ Ἐσωτερική Μογγολία, τό Θιβέτ, ἡ Ξινγιάγκ καί ἡ Μαντζουρία προστατεύουν τήν ἀχανή χώρα ἀπό τή Ρωσία, τήν Ἰνδία, τή νότια Ἀσία καί ἀπό ὁποιονδήποτε ἐχθρό. Στέππες, ζοῦγκλες, βουνά καί ἔρημοι ἀποθαρρύνουν κάθε ἐπιθετική ἐνέργεια. Οἱ ἀποσχιστικές κινήσεις ὅμως στίς περιοχές αὐτές εἶναι ἕνας διαρκής πονοκέφαλος, ὥς στιγμῆς μετρίας ἐντάσεως.

Τά πρόσφατα προβλήματα στήν οἰκονομία σχετίζονται βεβαίως μέ τήν ὕφεση στή Δύση, καθώς ΗΠΑ καί ΕΕ μειώνουν τίς εἰσαγωγές. Ταυτόχρονα οἱ κινεζικές ἐπιδόσεις σέ προϊόντα ὑψηλῆς προστιθέμενης ἀξίας (π.χ. αὐτοκίνητα) παραμένουν πολύ χαμηλά καί ἡ χώρα δέν βρίσκεται σέ σημεῖο νά ἀντιμετωπίσει ἀντιπάλους ὅπως ἡ Ἰαπωνία, ἡ Γερμανία καί οἱ ΗΠΑ. Ἡ βαθύτερη ὅμως αἰτία τῶν προβλημάτων ἔγκειται στήν στρατιωτική ἀδυναμία τῶν Κινέζων. Κι ἐδῶ ἀξίζει νά δεῖ κανείς λίγο τό παρελθόν τῆς χώρας. Ἀξίζει δηλαδή νά θυμηθεῖ κανείς ὅτι ἡ Κίνα ἦταν ἡ οἰκονομική καί τεχνολογική ὑπερδύναμη τοῦ κόσμου μεταξύ 1100 καί 1800, διατηρώντας ὥς τό 1750 κατά κεφαλήν εἰσόδημα ἴδιο μέ τῆς ἰμπεριαλιστικῆς Βρετανίας. Γιά 7 αἰῶνες κρατοῦσε τά σκῆπτρα στήν κλωστοϋφαντουργία, στήν μεταλλουργία, στήν παραγωγή χαρτιοῦ, πυροβόλων ὅπλων, ναυτικῶν ὀργάνων καί διαφόρων ἐργαλείων. Τό 1588 τό ἐκτόπισμα τοῦ μεγαλύτερου ἀγγλικοῦ πλοίου ἦταν 400 τόννοι καί τοῦ κινεζικοῦ 3.000 τόννοι, ἐνῶ ἀκόμα καί στά τέλη τοῦ 18ου αἰώνα τά κινέζικα ἰδιωτικά φορτηγά καράβια ἦταν πολλαπλάσια τῶν βρετανικῶν, ἀνερχόμενα σέ 130.000! Τί συνέβη καί ὑποσκελίστηκε σέ τέτοιον βαθμό ἀπό τή Δύση; Συνέβη ἡ ὑποταγή τοῦ εἰρηνικοῦ, ἐμπορικοῦ μοντέλου της (πού βασιζόταν στήν κινεζική οἰκονομική ὑπεροχή καί στό ἀμοιβαῖο κέρδος) στό ἐπιθετικό, μιλιταριστικό μοντέλο τῆς ἀγγλοσαξωνικῆς ἀποικιοκρατίας πού, ἀφοῦ υἱοθέτησε ὅσες καινοτομίες καί ἰδέες βρῆκε στήν Ἀνατολή, τήν λεηλάτησε. Στήν περίοδο 1688-1815 ἡ Βρετανία ἦταν σέ πόλεμο γιά τό 52% τῶν χρόνων αὐτῶν, ἐπιβάλλοντας μέ τά ὅπλα τά συμφέροντά της (π.χ. μέ τίς ἐξαγωγές ὀπίου στήν Κίνα) καί καταστρέφοντας μέ πολεμικά μέσα κάθε οἰκονομικό ἀντίπαλο. Ἡ Κίνα ἔπιασε πάτο μέ τήν ἰαπωνική εἰσβολή καί ἄρχισε νά ἀνακάμπτει μετά τήν κομμουνιστική ἐπανάσταση, καί μετά τή στροφή τοῦ καθεστῶτος (1980) πρός τήν καπιταλιστική οἰκονομία.

Σήμερα ἡ οἰκονομική ἀνάπτυξη τῆς Κίνας εἶναι μέν θεαματική, ὅμως ἔχει καί πάλι ἀδύναμα πόδια, ἀφοῦ ἡ μέν ἰντελλιγκέντσιά της – ἐπιχειρηματίες, ἀκαδημαϊκοί κτλ – εἶναι δυτικόπληκτη (σπούδασε, ζεῖ καί ἐπενδύει στό Σίτυ τοῦ Λονδίνου, στό Τορόντο, στό Λός Ἄντζελες, στό Παρίσι, στή Σιγκαπούρη…), ἡ δέ στρατιωτική ἰσχύς της παραμένει ἀσήμαντη. Πρακτικά ἡ ἐπιβίωση τῆς Κίνας ἐπαφίεται στήν ὕπαρξη διεθνῶν ὑδάτων στά ἀνατολικά της. Ἄν τά νησιά πού περιτριγυρίζουν τίς ἀκτές της ἀποκλειστοῦν ἀπό τό ἀμερικανικό Ναυτικό πού μονίμως περιπολεῖ στήν περιοχή, ἡ χώρα χάνει τίς ἐμπορικές ἐξόδους της. Οἱ εἰσαγωγές πετρελαίου καί οἱ ἐξαγωγές της ἐποπτεύονται δηλαδή ἀπό τούς Ἀμερικανούς. Ἔτσι, οἱ Κινέζοι ψάχνουν λιμενικές διεξόδους στόν Ἰνδικό Ὠκεανό, μέσῳ Πακιστάν (στό Γκουαντάρ), Σρί Λάνκα καί Μιανμάρ κυρίως, ἐφόσον βέβαια ἐξασφαλίσουν καί τίς κατάλληλες πολιτικές συνθῆκες ἐκεῖ γιά τήν διατήρηση τοῦ ἐλέγχου στίς κατασκευαζόμενες ὑποδομές. Ὅ,τι πολιτικά ἐρείσματα ὅμως ἀποκτᾶ, ἡ Δύση μπορεῖ καί τά ξηλώνει βίαια (βλ. τήν Λιβύη ἀπό ὅπου ἔφυγαν 35.000 Κινέζοι μηχανικοί κι ἐργάτες, ἀλλά καί τό Σουδάν πού διχοτομήθηκε) Σημειωτέον ὅτι ἡ Κίνα δέν ἔχει πουθενά στόν κόσμο στρατιωτική βάση (οἱ ΗΠΑ ἔχουν 750). Ἀκόμα τό κινεζικό Ναυτικό εἶναι πολύ πίσω ἀπό τῶν ἄλλων μεγάλων δυνάμεων, μόλις τώρα ἑτοιμάζεται τό πρῶτο κινεζικό ἀεροπλανοφόρο (90 χρόνια μετά τίς ΗΠΑ) καί ἀναπτύσσονται ὡς «ἀπάντηση» μόνο πυραυλικά συστήματα κατά πλοίων, ἀμφίβολης ἀποτελεσματικότητας ἄν τυφλωθοῦν μέ ἠλεκτρονικά μέσα οἱ κινεζικοί δορυφόροι.

Μέ ὅλα τοῦτα εἶναι προφανές τό γιατί πολιτικά ἡ Κίνα παραμένει κατά κανόνα οὐραγός τῆς ἀμερικανικῆς πολιτικῆς. Ξοδεύοντας μόλις τό 1/12 τῶν χρημάτων πού δίνουν οἱ ΗΠΑ σέ στρατιωτικούς σκοπούς, δείχνει νά παραμένει πιστή στήν δική της εἰρηνική παράδοση, ποντάροντας καί στά συναφῆ ὅπλα (π.χ. τά ἀμερικανικά κρατικά ὁμόλογα ἀξίας 1,5 τρισ. $ πού ἔχει ἀγοράσει). Πόσο ὅμως μπορεῖ νά διατηρηθεῖ αὐτή ἡ ἰδιότυπη σχέση;